سوالات درس 7 تاریخ دهم انسانی با جواب
خانه » سوالات درس به درس » سوالات درس به درس دهم انسانی » سوالات درس تاریخ ایران و جهان دهم » سوالات درس 7 تاریخ دهم انسانی با جواب
شهربانو دوستی
۱) تا قبل از رمز گشایی خط میخی و کاوش های باستان شناسی مورخان ایرانی بر چه اساسی تاریخ ایران عهد باستان را می نوشتند؟
✅ ایرانیان تا حدود دو قرن پیش و قبل از اینکه خط میخی رمزگشایی و خوانده شود و کاوشهای باستان شناسی آغاز گردد، آگاهی و درکی که ایرانیان از ادوار کهن تاریخ و تمدن خود داشتند، به مراتب متفاوت از آگاهی و شناختی بود که امروزه وجود دارد. تا آن زمان مورّخان ایرانی بر پایۀ ترجمۀ خدای نامههای متعلق به دوران ساسانی و نیز داستانهای شاهنامۀ فردوسی، تاریخ ایران در عهد باستان را مینوشتند.
✅ این مورّخان، تاریخ عصر باستان را به چهار دوره تقسیم میکردند . مطالب مربوط به سلسلههای پیشدادیان و کیانیان آمیخته با افسانههای کهن بود، دربارۀ اشکانیان مطالب، بسیار کم و محدود به بعضی اسامی بود؛ ولی در خصوص ساسانیان اطلاعات و آگاهیهای تاریخی قابل توجهی وجود داشت.
۳) امروزه کدام سلسله ها به عنوان دوران افسانه ای تاریخ ایران شناخته می شود؟
✅ امروزه سلسلههای پیشدادیان و کیانیان به عنوان دوران افسانهای (اساطیری) تاریخ ایران شناخته میشوند.
۴) تاریخ بسیاری از اقوام و جوامع کهن از جمله تاریخ ایران با چه چیزی آغاز می شود؟
✅ تاریخ بسیاری از اقوام و جوامع کهن از جمله تاریخ ایران زمین با افسانه و اسطوره آغاز میگردد.
✅ بیشتر آنان بر این عقیده هستند که افسانهها بر اساس واقعیتهای تاریخی ساخته شدهاند، اما با گذشت زمان تغییر کرده و به شکل افسانه و اسطوره درآمدهاند.
۶) درک و شناخت مورخان تا دویست سال پیش از تاریخ ایران در دوره باستان چگونه بود؟
✅ عموم مورّخان تا دویست سال پیش، در میان سلسلههای حکومتی ایران باستان، تنها از تاریخ ساسانیان اطلاع و شناخت نسبتا در خورِ توجهی داشتند و سلسله و شاهان اشکانی را تا حدودی میشناختند، اما چندان شناختی از سلسلههای ایلام، ماد و هخامنشیان نداشتند و پادشاهان بزرگی چون کورش و داریوش هخامنشی را به درستی نمیشناختند؛ از این رو، پارسه یا پرسه پلُیس، پایتخت هخامنشیان را به جمشید، پادشاه افسانهای ایران، نسبت میدادند و این مکان تاریخی را تخت جمشید مینامیدند. آنان همچنین پاسارگاد، پایتخت کورش را به حضرت سلیمان پیامبر منسوب مینمودند و آرامگاه بنیان گذار سلسلهٔ هخامنشی را قبر مادر حضرت سلیمان میشمردند.
✅ آگاهیهای تاریخی تازهای که در نتیجهٔ خوانده شدن خطهای باستانی و کاوشهای باستانشناسی به دست آمد، نقش به سزایی در توجه و گرایش این گروه از محققان به تاریخ آن دوره داشت.
۸) در کدام دوره تمایل و علاقه اروپاییان برای مسافرت به کشور ما و شناخت تاریخ و فرهنگ ما دو چندان شد؟
✅ در دورهٔ صفویه، تمایل و علاقهٔ اروپاییان برای مسافرت به کشور ما و شناختِ تاریخ و فرهنگ آن دو چندان شد.
۹) در کدام دوره و چرا اروپاییان بیشتری به عنوان جهانگرد، بازرگان و سفیر به کشور ما آمدند؟
✅ با گسترش روابط سیاسی و اقتصادی ایران و اروپا در دورۀ قاجاریه، اروپاییان بیشتری به عنوان جهانگرد، بازرگان، سفیر، باستان شناس و … به کشور ما آمدند و روز به روز بر تعداد بازدید کنندگان خارجی از آثار و مکانهای تاریخی به خصوص تخت جمشید، پاسارگاد و شوش افزوده شد.
✅ در زمان محمدشاه قاجار یک افسر انگلیسی به نام سِر هنری راولینسون موفق به خواندن خط میخی شد و سنگ نوشتۀ داریوش هخامنشی را در بیستون ترجمه کرد.
۱۱) چه زمانی علاقه اروپاییان به فعالیت های باستان شناسی در ایران بیشتر شد و کدام دولت اجازه حفاری و سپس امتیاز انحصاری کاورش های باستانی را در ایران به دست آورد؟
✅ با خوانده شدن خط میخی، علاقۀ اروپاییان به فعّالیتهای باستان شناسی در ایران بیشتر شد و دولت فرانسه اجازۀ حفاری و سپس امتیاز انحصاری کاوشهای باستانی را در سرتاسر ایران به دست آورد.
✅ در نتیجۀ این کاوشها، اطلاعات تاریخی بسیار ارزشمندی به دست آمد. این آگاهیها کمک کرد تا سلسلههای پادشاهی مادی تا ساسانیان بهتر و بیشتر شناخته شوند و امکان تشخیص تاریخِ واقعی از افسانه، تا حدودی فراهم آمد. کاوشهای باستان شناسی و پژوهشهای جدید همچنین نشان داد که چندین هزار سال پیش از مهاجرت اقوام آریایی، ساکنان فلات ایران به یک جانشینی و کشاورزی روی آورده و تمدن نسبتاً پیشرفتهای را بنیان نهاده بودند. یکی دیگر از نتایج تحقیقات دو قرن گذشته، تقسیم بندی جدیدی بود که مورّخان از تاریخ ایران در دورۀ باستان ارائه کردند.
۱۳) منابع تحقیق تاریخ به چند دسته تقسیم می شود؟
✅ دو دسته: منابع دست اوّل و منابع نوشتاری
۱۴) منابع دست اول به چند دسته تقسیم می شود؟
✅ منابع دست اوّل یا اصلی تاریخ ایران باستان به دو دستهٔ منابع غیر نوشتاری و منابع نوشتاری، تفکیک میشوند.
✅ شامل تمامی آثار مادی و دست ساختههایی میشود که از ایرانیان باستان بر جای مانده است. ابزارها، ظروف، اشیا و بقایای بناهای مختلف مانند کاخها، آتشکدهها، پلها، آب بندها، کاروانسراها و… که از روزگار ایران باستان باقی مانده است، منبع دست اوّل برای پژوهش در آن دوره به حساب میآیند. این منابع، حاوی اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران باستان هستند و ابعاد مختلف دانش، فنون، مهارتها و خلّقیت های ایرانیان را در این عصر آشکار مینمایند.
۱۶) منظور از منابع نوشتاری چیست و چند نمونه از برجسته ترین منابع نوشتاری تاریخ ایران در عصر داستان را نام ببرید.
✅ منظور از منابع نوشتاری، تمامی نوشتههایی است که دربارۀ رویدادهای تاریخی ایران در عهد باستان نگارش یافتهاند و یا اینکه میتوان از آنها اطلاعات و شواهد تاریخی به دست آورد. برجستهترین منابع نوشتاری این دوره عبارت اند از سنگ نوشتهها، گل نوشتهها، سالنامهها و کتابهای تاریخی، ادبی، دینی و جغرافیایی.
۱۷) منابع نوشتاری تاریخ ایران در عصر باستان به چند گروه تقسیم می شوند؟
✅ منابع نوشتاری تاریخ ایران در عصر باستان را میتوان به دو گروه نوشتههای ایرانی و نوشتههای غیرایرانی طبقه بندی کرد.
۱۸) عمده ترین منابع نوشتاری غیر ایرانی تاریخ ایران در عصر باستان را چه نوشته هایی تشکیل می دهند؟
✅ عمدۀ منابع نوشتاری غیرایرانی را کتابهای مورّخان یونانی و رومی تشکیل میدهند که در صدر آنها، کتاب تاریخ هرودت قرار دارد. در تورات، کتاب دینی یهودیان نیز مطالبی دربارۀ هخامنشیان و به خصوص کورش بزرگ وجود دارد.
۱۹) دلایل ضعف تاریخ نگاری در ایران باستان چه بود؟
✅ شاید یکی از دلایل ضعف تاریخ نگاری در آن دوره، این باشد که سنّت شفاهی، بسیار مقبولتر و پسندیدهتر از سنت کتابت بوده است. علاقه و عادت به حفظ سینه به سینهٔ مطالب در قرنها و حتی هزارهها، لزوم ثبت و نگارش آنها را در درجهٔ اهمیت کمتری قرار داده است.
۲۰) مهمترین منابع نوشتاری ایرانی در دوره هخامنشیان را نام ببرید.
✅ سنگ نوشتهها و لوحهای گلی مهمترین منابع نوشتاری ایرانی در دورۀ هخامنشیان هستند.
✅ به شرح وقایع دوران آغازین فرمانروایی داریوش بزرگ و سرکوب شورشهای نواحی گوناگون اختصاص دارد.
۲۲) لوح های گلی پیدا شده در تخت جمشید چه اطلاعاتی را ارائه می دهند؟
✅ این لوحها اطلاعات سودمندی دربارۀ اوضاع اقتصادی و اجتماعی و تشکیلات اداری دورۀ هخامنشیان ارائه میدهند.
۲۳) محتوای سنگ نوشته شاپور یکم در کعبه زرتشت در نقش رستم چیست؟
✅ سنگ نوشتۀ شاپور یکم در کعبۀ زرتشت در نقش رستم که شرح جنگهای این پادشاه با رومیان را بازگو مینماید.
✅ خداینامهها از مهمترین نوشتههای تاریخی دورۀ ساسانی به شمار میروند و در واقع تاریخ عمومی سرزمین و مردم ایران از آغاز آفرینش تا اواخر حکومت ساسانی بودند. محتوای خداینامهها، آمیخته با افسانه و قصههای کهن بوده و مطالب راجع به دورۀ ساسانی در آنها با واقعیات تاریخی انطباق دارد.
۲۵) در قرون نخستین هجری مورخان مسلمان ایران مانند طبری و دینوری چگونه اقدام به نگارش تاریخ ایران باستان کردند؟
✅ در قرون نخستین هجری مورّخان مسلمان ایران مانند طبری، دینوری و … با استفاده از ترجمهای که از خداینامهها به عربی شده بود، اقدام به نگارش تاریخ ایران باستان کردند.
✅ منابع دست دوم یا تحقیقات عمدتاً شامل انواع مختلفی از کتابها، مقالهها، پایان نامههای تحصیلی و طرحهای پژوهشی میشود که در دویست سال اخیر توسط محققان، اعم از مورّخان و باستان شناسان و زبان شناسان ایرانی و غیر ایرانی نوشته شده است.
۲۷) آگاهی و درک ایرانیان از ادوار کهن تاریخ و تمدن خود، تا پیش از رمزگشایی خط میخی( حدود دو قرن پیش) بر چه پایه ای بود؟
✅ برپایه ترجمه خدای نامه های متعلق به دوران ساسانی و نیز داستان های شاهنامه فردوسی بود.
۲۸) تقسیم بندی تاریخ عصر باستان را بر پایه دیدگاه خدای نامه ها و شاهنامه بنویسید؟
✅ دوره پیشدادیان – دوره کیانیان – دوره اشکانیان – دوره ساسانیان
۲۹) در تقسیم بندی قدیمی دوره ایران باستان، سطح اطلاعات و مطالب دوره های مختلف چگونه بود؟
✅ مطالب مربوط به پیشدادیان و کیانیان آمیخته با افسانه های کهن بود – درباره اشکانیان مطالب بسیار کم و محدود بود ولی در خصوص ساسانیان اطلاعات و آگاهی های تاریخی قابل توجهی وجود داشت.
✅ افسانه ای (اساطیری)
۳۱) تقسیم بندی منابع دست اول یا اصلی تاریخ ایران باستان را بیان کنید؟
✅ منابع غیر نوشتاری – منابع نوشتاری
۳۲) برجسته ترین منابع نوشتاری تاریخ ایران باستان را بنویسید؟
✅ برجسته ترین آنها عبارتند از: سنگ نوشته ها، گل نوشته ها، سالنامه ها و کتاب های تاریخی، ادبی، دینی و جغرافیایی
✅ سنگ نوشته ها و لوح های گلی
۳۴) شرح جنگهای شاپور یکم ساسانی در کدام سنگ نوشته بیان شده است؟
✅ در سنگ نوشته شاپور یکم در کعبه زرتشت در نقش رستم
۳۵) …………..از مهم ترین نوشته های تاریخی دوره ساسانی به شمار می روند.
✅ خداینامهها
✅ در دو قرن گذشته توجه و علاقه به تاریخ ایران در عهد باستان بطور چشمگیری افزایش یافت و شمار زیادی از باستان شناسان و مورخان ایرانی و غیر ایرانی، تحقیقات گسترده ای را درباره تاریخ ایران در دوره باستان آغاز کردند. آگاهی های تاریخی تازه ای که در نتیجه خوانده شدن خط های باستانی و کاوش های باستان شناسی بدست آمد، نقش بسزایی در توجه و گرایش این گروه از محققان به تاریخ آن دوره داشت.
۳۷) پنج مورد از منابع غیر نوشتاری تاریخ ایران در دوران پیش از اسلام را نام ببرید؟
✅ تخت جمشید – آرامگاه کورش در پاسارگاد – چغازنبیل – مجسمه سرباز اشکانی – نقش برجسته طاق بستان – نقش برجسته نقس رستم
🔔 حتما ببینید: فیلم حل سوالات پر تکرار ریاضی دهم انسانی
