سوالات درس 6 اقتصاد دهم انسانی با جواب

سوالات درس 6 اقتصاد دهم انسانی با جواب

۱) بازی اقتصاد نیازمند یک داور است که به آن ……………. می گویند. دولت با عملکرد درست خود می تواند تخصیص های بهینه ای برای اقتصاد به وجود آورد.

✅ دولت

۲) گام اول برای راه اندازی یک شرکت کسب و کار چیست؟

✅ گام اول آن است که مجوزهای لازم را برای فعالیت اقتصادی خود از دولت بگیرید.

۳) در راه اندازی یک شرکت کسب و کار، چگونه به دولت اجازه می دهیم که به کار ما نظارت کند؟

✅ گام اول در راه اندازی یک شرکت کسب و کار آن است که مجوزهای لازم را برای فعالیت اقتصادی خود از دولت بگیرید. شما با گرفتن مجوزها اجازه می دهید که دولت به کار شما نظارت کند.

۴) با ذکر مثال نقش دولت را در جایگاه نظارتی و ارائه کالا و خدمات عمومی، توضیح دهید.

✅ الف) وظایف نظارتی: فرض کنید شما مالک یک شرکت تولیدکننده دارو هستید و کار خود را با دقت و کیفیت انجام می‌دهید؛ اما رقیب شما در بازار، که آن هم یک شرکت تولید دارو است، محصولاتی با کیفیت کمتر و قیمت پایین‌تر ارائه می‌دهد.

این کار او باعث می‌شود که نه تنها جان مصرف‌ کنندگان به خطر بیفتد، بلکه به خاطر ارائه قیمت پایین‌تر، مشتری‌ها را نیز به سوی خود جذب می‌کند. حالا فرض کنید دولتی نباشد که به کار این شرکت دارویی و محصولات او نظارت کند. در این صورت، هم شما به عنوان یک تولیدکننده متعهد ضرر می‌کنید و مجبور به ترک بازار می‌شوید و هم سلامت مصرف‌ کنندگان به خطر می‌افتد.

ب) ارائه کالا و خدمات عمومی: تصور کنید شما و کارمندان و کارگران شرکت، برای رفت و آمد به کارخانه، نیاز به احداث جاده و پل دارید. همچنین شرکت‌های دیگر نیز چنین نیازمندی‌هایی دارند. چه کسی باید این جاده‌ها و پل‌ها را احداث کند؟ همچنین مردم یک شهر یا یک کشور، نیاز به تأمین بهداشت و امنیت دارند. چه کسی باید این کالاهای عمومی را برای مردم فراهم کند؟ دولت مسئول تأمین کالاهای عمومی نیز هست.

۵) وظایف دولت در عرصه اقتصاد را نام ببرید.

✅ بهبود عملکرد بازار (وظیفه نظارتی) – ارائه کالا و خدمات عمومی

۶) دولت چگونه و از چه راه‌هایی به بهبود عملکرد بازار کمک می کند؟

✅ دولت با وضع مجموعه گسترده ای از قوانین و مقررات:

الف) باعث تسهیل و تشویق مبادلات می شود که به نفع خریداران و فروشندگان است.

ب) از بروز شرایطی که به مبادلات آنها آسیب می زند ،جلوگیری می کند.

ج) حضور دولت و عملکرد قوی آن سبب می شود افراد به حقوق یکدیگر تعرض نکنند و مثلا دارایی هایی را که متعلق به آنها نیست تصرف نکنند.
در این حالت، دولت به عنوان یک داور، در میدان فعالیت‌های اقتصادی، حضور دارد. وضعیتی را تصور کنید که خریداران نمی‌توانند اطمینان یابند، آیا فروشندگان مالکان واقعی آن چیزی هستند که برای فروش عرضه کرده‌اند یا خیر، در این حالت چگونه خریداران پولی را که به سختی درآورده‌اند، برای چیزهایی مانند خانه، خودرو، لوازم خانگی و… بپردازند. حالتی را تصور کنید که پول زیادی را به صاحب واقعی چیزی داده‌اید و آن را خریده‌اید؛ اما شخص دیگری به راحتی به میان بیاید و مانع از استفادة شما از چیزی که خریده‌اید شود!

د) دولت با تعریف و اجرای حقوق مالکیت، امنیت خرید و فروش و مبادلات را بهبود می بخشد. دولت اجازه نمی دهد تا زمانی که فروشنده اثبات نکند که مالک واقعی چیزی است، آن را بفروشد.
و) علاوه بر حمایت از حقوق مالکیت و اجرای قراردادها، دولت با وضع قوانین و مقرراتی ویژه در زمینه های مختلف می کوشد تا وجود اطلاعات و آگاهی های لازم را برای مبادله بین افراد تضمین کند، مثلا شرکت های دارویی و غذایی نمی توانند پیش از انجام برخی آزمایش ها و اخذ گواهی معتبر محصولات خود را به بازار عرضه کنند یا افراد بدون دارا بودن صلاحیت های لازم به مشاغل مختلف وارد شوند؛
ه) همچنین سازمان استاندارد وظیفه دارد کیفیت یا عدم کیفیت محصولات را تأیید کند. همه این فعالیت ها به نوعی سبب بهبود عملکرد بازار می شود.

۷) منظور از کالای عمومی چیست؟

✅ به کالا و خدماتی که توسط افراد زیادی می تواند هم زمان استفاده شود و شما نمی توانید مردم را از استفاده آن محروم سازید، کالای عمومی گفته می شود.

۸) چند مورد از کالاها و خدمات عمومی را نام ببرید.

✅ خیابان، بوستان، تیرهای چراغ برق، پل ها، آتش نشانی ، پلیس و…

۹) منابع مالی خدمات و کالاهای عمومی که توسط دولت ارائه می شود چگونه تامین می شود؟

✅  این منابع مالی معمولا و در بیشتر موارد از دو محل تأمین می شود؛
الف) مالیات ها (مستقیم و غیرمستقیم)
ب) سایر درآمدهای دولت (فروش دارایی های ملیّ مثل نفت و استقراض از مردم)

۱۰) دولت برای تأمین سطحی از کالاها و خدمات عمومی برای همگان، از مردم ………………………. می گیرد.

✅ مالیات

۱۱) اهداف اصلی گرفتن مالیات چیست؟

✅ مالیات دو هدف اصلی دارد. اولین و مهم ترین هدف مالیات، افزایش درآمد دولت است. دیگر اینکه، مالیات می تواند باعث کاهش فعالیت های نامناسب و تشویق فعالیت های مطلوب شود. (کاهش سیگارکشیدن و افزایش مصرف شیر)

۱۲) دولت ها با چه اهدافی در اقتصاد دخالت می کنند؟

✅ ۱- نظارت بر چگونگی فعالیت های اقتصادی
۲- صدور مجوز برای فعالیت های اقتصادی
۳- نظارت بر قیمت ها
۴- ارائه کالاها و خدمات عمومی
۵- وضع و اجرای قوانین اقتصادی مانند: قوانین مالیاتی،حقوق مالکیت،قوانین خرید و فروش و امنیت اقتصادی
۶- نظارت بر کیفیت کالاها و خدمات

۱۳) ابزار ها و منابع مالی دولت ها را نام ببرید.

✅ مالیات ها، فروش دارایی های تجدیدناپذیر مانند نفت و گاز، فروش خدمات دولتی مانند آب و برق و مخابرات و…، فروش محصولاتی که در بنگاه های اقتصادی دولتی تولید شده اند مانند آهن و فولاد و پتروشیمی مراکز دولتی

۱۴) مالیات چیست؟

✅ مبلغی است که دولت برای تامین سطحی از کالاها و خدمات عمومی از مردم دریافت می کند.

۱۵) دولت ها چه هزینه ها و فعالیت هایی دارند که برای تامین منابع مالی آنها، مجبور به دریافت مالیات هستند؟

✅ امنیت و دفاع داخلی و خارجی، امور قضایی، آموزش، بهداشت، امور فرهنگی و هنری، پرداخت دستمزد کارکنان دولت

۱۶) چگونه دولت ها به کاهش فعالیت های نامناسب مردم و تشویق فعالیت های مطلوب می پردازند؟

✅ دولت ها می توانند با وضع سیاست ها و قوانین جلوی برخی رفتارهای نامناسب را بگیرند یا آنها را کاهش دهند. مثلا با وضع مالیات سنگین بر سیگار، موجب افزایش قیمت این کالا و کاهش میزان مصرف این کالای بیماری زا شوند یا مالیات بر بنزین و گازوئیل می تواند میزان مصرف این کالاها را کاهش دهد و آلودگی هوا را کاهش دهند. البته گاهی دولت ها از فعالیت های مفید مالیات کمتری دریافت می کنند یا اصلا مالیات نمی گیرند.

۱۷) انواع مالیات چیست؟

✅ ۱- مالیات مستقیم که مبلغ آن مستقیما از مردم دریافت می شود.
۲- مالیات غیر مستقیم که به صورت بخشی از قیمت کالا از مشتری (مصرف کننده) دریافت می شود.

۱۸) منظور از مودی مالیات کیست؟

✅ کسی که پرداخت کننده مالیات است مودی مالیات نامیده می شود.

۱۹) مالیات مستقیم به چند دسته تقسیم می شوند؟

✅ دو دسته: ۱- مالیات بر دارایی که متناسب با ثروت مودی مالیات از آنها گرفته می شود. هرگاه فردی دارایی و ثروت خود را انتقال بدهد مثال منزل یا مغازه ای را به دیگری واگذار کند، دولت از او مالیات می گیرد. مهم ترین نوع مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث است که از اموال و دارایی های باقی مانده شخص فوت شده، مالیات دریافت می شود.

۲- مالیات بر درآمد که از افراد و شرکت ها متناسب با درآمدشان دریافت می شود که مهم ترین نوع مالیات در جامعه است. (مالیات بر درآمد خود به چندین بخش تقسیم می شود: مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر حقوق و دستمزد، مالیات بر مشاغل آزاد، مالیات بر درآمد املاک مانند اجاره، مالیات بر درآمدهای اتفاقی (مثال جایزه) مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (شرکت ها))

۲۰) مالیات غیر مستقیم به چند دسته تقسیم می شود؟

✅ مهم ترین انواع مالیات در کشور ما سه دسته هستند:

۱- عوارض گمرکی و خدماتی
۲- مالیات بر مصرف
۳- مالیات بر ارزش افزوده

۲۱) اساس و مبنای مالیات بر دارایی چیست؟

✅ اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت مؤدی (پرداخت کننده مالیات) است.

۲۲) مهمترین نوع مالیات بر دارایی چیست؟ (منظور از مالیات بر ارث چیست؟ توضیح دهید.)

✅ مهم ترین نوع مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث است که از اموال و دارایی های باقی مانده شخص فوت شده، دریافت می شود. در واقع زمانی که اموال شخص متوفی قرار است به وراث او منتقل شود، دولت از دارایی و ثروت درحال انتقال مالیات می گیرد.

۲۳) در مالیات بر درآمد، مبنای مالیات چیست؟

✅ در مالیات بر درآمد، درآمد افراد و شرکت ها (و نه ثروت آنها) مبنای مالیات است.

۲۴) مهمترین نوع مالیات چیست؟

✅ مالیات بر درآمد اشخاص مهم ترین نوع مالیات است. مالیات بر درآمد از هر کدام از انواع درآمدها جداگانه دریافت می شود. (مثالا مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد املاک)

💯 برای دانلود نمونه سوالات اقتصاد دهم انسانی کلیک کنید

۲۵) مهمترین انواع مالیات های غیر مستقیم که در کشور ما اجرا و اعمال می شوند را نام ببرید.

✅ مهمترین انواع مالیات های غیرمستقیم که در کشور ما اجرا و اعمال می شوند، عبارت اند از: عوارض گمرکی و خدماتی، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده.

۲۶) منظور از عوارض گمرکی و خدماتی چیست؟

✅ مالیاتی هستند که بر روی صادرات و واردات کالاهای مختلف قرار می گیرند. که به تعرفه های گمرکی نیز شناخته می شوند. این نوع مالیات ها تابع سیاست های کلان اقتصادی کشور هستند مثال اگر دولت بخواهد از صنایع خودروسازی کشور حمایت کند بر روی خودروهای وارداتی خارجی عوارض گمرکی بالایی قرار می دهد تا قیمت آن کالای خارجی گران تر از کالای داخلی شود و کالای داخلی امکان فروش و فعالیت داشته باشد. یا اگر بخواهد مقدار تعادلی در کالایی حفظ شود بر صادرات آن کالا تعرفه‌هایی وضع می کند تا صادرات آن کالا کاهش یابد و در داخل با کمبود آن کالا مواجه نشویم.

۲۷) عوارض گمرکی و خدماتی چه تاثیرات اقتصادی در جامعه دارند؟

✅۱- درآمدی برای دولت ها هستند.
۲- از طریق این عوارض دولت ها سیاست های حمایتی خود از صنایع داخلی را به پیش می برند.

۲۸) برخی از عوارض خدماتی را نام ببرید.

✅ عوارض خودرو ، عوارض نوسازی و دفع پسماند (که به شهرداری داده می شود.)

۲۹) مالیات بر مصرف را توضیح دهید.

✅مالیاتی است که مصرف کننده با خرید کالا به دولت پرداخت می کند یعنی بخشی از قیمت کالا که توسط مصرف کننده پرداخت می شود مالیات بر مصرف است.هرچه مصرف بیشتر باید پرداخت این نوع مالیات نیز بیشتر خواهد بود. (البته تولید کننده و فروشنده باید آن را پرداخت کنند که عمال بر دوش مصرف کننده قرار می گیرد.) مالیات بر نوشابه و سیگار از این دسته مالیات ها هستند.

۳۰) مالیات بر ارزش افزوده را توضیح دهید.

✅  مالیاتی است که از تفاوت ارزش بین کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در مراحل تولید تا مصرف نهایی در نظر گرفته می شود.مثال کالایی در فرایند تولید خود چهار مرحله را پشت سر می گذارد در هر مرحله از تولید مالیاتی به آن مرحله تعلق می گیرد که تولید کننده باید در همان مرحله آن را بپردازد و نمی توان آن را یکجا از مصرف کننده نهایی دریافت کرد.

۳۱) مالیات بر ارزش افزوده چه ویژگی مهمی دارد؟

✅ این مالیات با ایجاد شفافیت، فرار مالیاتی را کاهش می دهد و از مالیات ستانی مضاعف جلوگیری می کند، زیرا مالیات پرداخت شده تولید کنندگان قبلی از مالیات بر فروش بعدی کسر می شود. کالاهای واسطه ای از پرداخت مالیات معاف می شوند.

۳۲) منظور از کالاها و خدمات واسطه ای چیست؟

✅ کالاها و خدماتی هستند که هنوز به آخرین مرحله تولید جهت مصرف نرسیده اند.

۳۳) هدف دولت از مالیات غیرمستقیم حقوق و عوارض گمرکی چیست؟

✅ الف) درآمدزایی دولت ها
ب) حمایت از صنایع داخلی

۳۴) مالیات غیرمستقیم حقوق و عوارض گمرکی، بر اساس چه مواردی تعیین و دریافت می شود؟

✅ این دسته از مالیات ها ممکن است بر اساس قیمت و ارزش کالاها یا بر اساس ویژگی ها و مشخصات آنها (مانند حجم، وزن و …) تعیین و دریافت شوند.

۳۵) برای عوارض خدماتی که جز مالیات غیرمستقیم می باشد مثال بزنید.

✅ انواع عوارض درج شده در قبض های شهرداری مالیات تلقی می شود. شهرداری در مقابل خدماتی که ارائه می کند، وجوهی مانند عوارض خودرو یا عوارض نوسازی و دفع پسماند دریافت می کند.

۳۶) بارزترین نمونه مالیات بر مصرف در کشور ما چیست؟

✅ بارزترین نمونه آن در ایران، مالیات بر مشروبات غیرالکلی ماشینی و مالیات بر دخانیات است.

۳۷) مالیات بر ارزش افزوده، چگونه فرار مالیاتی را کاهش می دهد؟ توضیح دهید.

✅ مالیات بر ارزش افزوده با ایجاد شفافیت، فرار مالیاتی را کاهش می دهد و از مالیات ستانی مضاعف جلوگیری می کند؛ چرا که مالیات پرداخت شده تولیدکنندگان قبلی از مالیات بر فروش بعدی کسر می شود. به عبارت دیگر کالا و خدمات واسطه ای از پرداخت مالیات معاف می شوند.

۳۸) در مالیات بر ارزش افزوده،کدام کالاها و خدمات از پرداخت مالیات معاف می شوند؟

✅ در این نوع مالیات کالا و خدمات واسطه ای از پرداخت مالیات معاف می شوند.

۳۹) مالیات بر ارزش افزوده (VAT)، چگونه کار می‌کند؟ مثال بزنید.

✅ در کشورهایی که سازوکار مالیات بر ارزش افزوده برقرار است، کسب وکارها، منبع مالیات را از فروش خودشان جمع‌آوری کرده و آن را از طریق خرید از دیگر کسب‌وکارها، پرداخت می‌کنند. در این شکل نشان داده شده است که چگونه 10 درصد مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر تولید و فروش لباس، عمل می‌کند.

۴۰) چرا در برخی کشورها، فرار مالیاتی زیاد است؟

✅ فرار مالیاتی در برخی کشورها، به دلیل عدم شفافیت درآمدها، زیاد است. به گزارش وزارت ‌امور اقتصادی و دارایی در سال ۹۷ در کشور ما، فرار مالیاتی حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان یعنی معادل ۳۵ درصد درآمدهای مالیاتی آن سال بوده است.

۴۱) نگرفتن برخی مالیات ها در کشور ما چه پیامدی به دنبال داشته است؟ 

پاسخ: برخی از انواع مالیات‌ها در ایران گرفته نمی‌شود و همین امر سبب شده است که انحرافاتی در مسیر سرمایه‌گذاری در کشور رخ دهد. از جمله این مالیات‌ها مالیات ‌خانه‌های خالی و زمین‌های بایر است که سبب شده است این نوع دارایی‌های مصرفی به دارایی‌های سرمایه‌ای غیرمولد تبدیل شود.

۴۲) غیر از مالیات، سایر درآمدهای دولت از چه راه هایی تامین می شود؟

✅ الف) غیر از مالیات، بخش زیادی از درآمدهای موردنیاز دولت در ایران از محل فروش دارایی‌هایی مثل نفت تأمین می‌شود. همانطور که در نمودار صفحه بعد می‌بینید، بخش زیادی از درآمدهای دولت از محل فروش دارایی‌های تجدیدناپذیری مانند نفت و گاز تأمین شده است که درآمدی پایدار نیست؛ با قیمت نفت نوسان می‌کند و قابل تحریم است. فروش این نوع دارایی‌ها، عملاً فروش دارایی‌هایی است که نه فقط به ما بلکه به نسل‌های بعد هم تعلق دارد.

اگر با درآمد حاصل از فروش این منابع، دارایی‌های دیگری خلق نشود و این درآمدها صرف هزینه‌های جاری کشور (نظیر پرداخت دستمزد و…) شود، در این صورت حتما نسل‌های بعد، ما را نخواهند بخشید.

ب) دولت سالیانه بخشی از درآمد موردنیاز خود را نیز از طریق ایجاد بدهی تأمین می‌کند؛ یعنی از مردم قرض می‌گیرد یا آن‌ها را در طرح های عمرانی و سرمایه‌گذاری‌های دولت شریک می‌کند و از محل سود این طرح‌ها سودی بین آن‌ها تقسیم می‌کند. این درآمد نیز نمی‌تواند تا ابد پایدار باشد.

۴۳) چرا درآمدهای ناشی از فروش دارایی های تجدیدناپذیری مانند نفت و گاز پایدار نیست؟

✅ چون با قیمت نفت نوسان می کند و قابل تحریم است.

🔔 حتما ببینید: فیلم حل سوالات پر تکرار ریاضی دهم انسانی